Tym, co wzbudziło największe zainteresowanie
odbiorców już w latach 90., a do dnia dzisiejszego znajduje się na szczycie
oglądalności, okazało się Reality TV. Sam pomysł tworzenia programów o takiej
narracji nie był zupełnie nowy. Szukając
w sztuce audiowizualnej zjawisk, które prezentowałyby podobną formułę, należy
zwrócić uwagę na dwa z nich: direct
cinéma oraz cinéma vérité. Ich
założenia są podobne – celem reżyserów należących do tych nurtów było
filmowanie rzeczywistości w najbardziej obiektywny sposób. Taki sposób
filmowania, gdzie kamera jest tylko obserwatorem rzeczywistości i jednocześnie nie
ma na nią wpływu, nazwany został fly on
the wall – kamera jest tylko „muchą na ścianie”. Cinéma vérité to po polsku „kino prawda”, a tendencja ta upowszechniła
się w Europie i USA pod wpływem radzieckiego reżysera Dzigi Wiertowa. Był on pionierem
nowego spojrzenia na film, polegającego na tym, że obraz przedstawia prawdziwą
rzeczywistość. Był również pierwszym reżyserem na świecie, który zaczął tworzyć
filmy bez aktorów, z udziałem zwyczajnych ludzi, w autentycznym środowisku, z
samego “nieociosanego” surowca przeżywanych historii.
Reżyserzy kina prawdy, na przykład
Lionel Rogosin czy Jean Rouch, często stosowali tak zwaną “kamerę prowokującą”.
Kamera filmowała zwykłych ludzi w ich naturalnym środowisku, działając jak
katalizator, czyli chwytając tylko improwizowane i spontaniczne zachowania występujących
przed nią osób. Niektórzy byli świadomi tego, że są obserwowani przez kamerę,
grali swoje role, ale reżyserzy sugerując im pewne zachowania, rejestrowali na
taśmie filmowej tylko momenty w pełni spontaniczne.[1]
Właśnie taki sposób realizacji dominuje w Reality TV. Celem
programów typu reality jest przedstawienie osób niezwiązanych zawodowo z telewizją w sztucznie zaaranżowanej,
niekiedy ekstremalnej, sytuacji. Bohaterowie mają zachowywać się naturalnie
przed kamerą, tak jakby jej nie było. Dzięki temu widz, który ogląda program,
ma poczucie, że to, co widzi na ekranie jest bardzo intymne i prywatne, co z
kolei budzi w nim ciekawość i fascynację, a także czyni z niego w pewnym sensie
„podglądacza”. Podglądanie jest bardzo starym motywem w kulturze, ale zazwyczaj
traktowane ono było jako coś negatywnego i wiązało się z karą. Natomiast w
opinii Zygmunta Freuda podglądanie jest naturalnym pragnieniem człowieka, choć
rzeczywiście może zagrażać jego rozwojowi.[2] Mówiąc o podglądactwie nie można pominąć
terminu voyeuryzm, który oznacza satysfakcję
wynikającą z podglądania praktyk seksualnych innych osób. W seksuologii to
pojęcie jest uważane za zaburzenie dopiero gdy staje się jedynym możliwym
źródłem czerpania przyjemności seksualnej. Tak więc nie ulega wątpliwości, że
pragnienie podglądania jest w dużym zakresie naturalne i powszechne, choć
oczywiście może przerodzić się w zaburzenia patologiczne. Należy jednak
zaznaczyć, że hasło „podglądanie” oznacza, że osoba, którą obserwujemy nie jest
tego świadoma – tak więc w przypadku Reality show mamy do czynienia z
podglądaniem w sensie metaforycznym.
Docusoap
TheOsbournes, wcześniej AmericanFamily, zapoczątkował popularność programów, które dzisiaj nazwiemy docusoaps, czyli telenowele
dokumentalne. Jest to gatunek telewizyjny łączący w sobie cechy opery mydlanej
i filmu dokumentalnego. Ma on charakter zdecydowanie rozrywkowy, a narracja
prowadzona jest w taki sposób, by zainteresować widzów – spośród setek
nagranych godzin materiału, wybierane są te fragmenty, które zawierają coś
kontrowersyjnego lub niezwykłego. Najważniejsze w paradokumentach są postaci –
akcja prowadzona jest tak, by widzowie mogli się z nimi utożsamiać i angażować
emocjonalnie w ich działania. Sam zapis ma być jak najbardziej obiektywny –
kamera po prostu towarzyszy rodzinie w jej codziennym życiu (znamy to już z An American Family). Program koncentruje
się właśnie na relacjach i interakcjach między bohaterami, skupiając uwagę na
ich osobowościach.
Keeping
Up With Kardashians
Kolejnym show z serii celebreality, które do dzisiaj jest emitowane przez stację E!
Entertainment począwszy od 2007 roku, jest program Keeping Up With The Kardashians (Z kamerą u Kardashianów). Opowiada
on o perypetiach rodziny sławnego amerykańskiego adwokata Roberta Kardashiana,
który w 2003 roku zmarł na raka przełyku. Głównymi bohaterkami programu są trzy
córki prawnika: Kim, Khloè i Kourtney, a także ich matka Kris z nowym mężem
Bruce’m Jennerem oraz brat Rob. Para ma też dwie swoje córki, które również
pojawiają się w projekcie: Kendall i Kylie. W kolejnych sezonach, których do
tej pory było osiem, pojawiają się kolejne postacie z otoczenia Kardashianów,
których rola w show nabiera coraz większego znaczenia - na przykład w czwartym
sezonie jest to mąż Khloè – Lamar, a w sezonie ósmym są to dzieci Bruce’a
Jennera.
Formuła programu sama w sobie nie
wnosi niczego nowego, jednak bardzo wiele kontrowersji wzbudza rodzina
Kardashianów, a zwłaszcza Kim. Jej pozycja, przez ostatnie kilka lat, wzrosła
tak bardzo, że w 2012 roku magazyn Forbes umieścił ją na 7. miejscu listy
najbardziej wpływowych osób show-biznesu. Najwięcej złych opinii dotyczy
statusu, który osiągnęła rodzina, głównie dzięki programowi, bo tak naprawdę żadne
z nich nie było osobami medialnymi przed rozpoczęciem show. Często krytykowana
jest koncepcja, ostatnio coraz bardziej rozpowszechniana i praktykowana, a
mianowicie to, że w telewizji pojawiają się postaci, które są „znane z tego, że
są znane” (famous for being famous). Takim
przypadkiem jest właśnie rodzina Kardashianów, która wszystkie swoje prywatne
sprawy załatwia przed kamerami, by wzbudzić większą sensację – a co za tym
idzie, mieć większą oglądalność. Najlepszym
tego przykładem jest właśnie Kim – gwiazda (?) rozpoczęła swoją medialną
karierę dzięki sex-taśmie z jej udziałem, która wyciekła do Internetu.
Wytwórnia Vivid kupiła prawa do nagrania
za milion dolarów i opublikowała je jako film Kim Kardashian: Superstar. Kim podała wytwórnię do sądu, ale sprawa
została umorzona, gdy wytwórnia zaproponowała dziewczynie pięć milionów dolarów
zadośćuczynienia. Był to początek Kim – celebrytki, która następnie, już na
łamach programu Keeping Up With The
Kardashians, w 2011 roku wzięła ślub, a następnie po 72 dniach wniosła
pozew o rozwód.[3]
Dzisiaj jest jedną z najlepiej rozpoznawalnych (i na tym zarabiających) kobiet
show-biznesu. Świadczy o tym fakt, że w kwietniu bieżącego roku, wraz ze swoim
obecnym partnerem i ojcem swojego dziecka Kanye Westem, pojawiła się na okładce
amerykańskiego Vogue. Ta sytuacja wywołała burzę medialną na świecie, zaczęto
zadawać sobie pytania czy dziewczyna wypromowana na sex-video jest odpowiednią
osobą, by znaleźć się na tytułowej stronie tak poważanego i wartościowego pisma
jak Vogue.
Zainteresowanie,
jakie wzbudziło show Keeping Up With The
Kardashians, zadecydowało o powstaniu spin-offów z udziałem najbardziej
znanych sióstr: Kourtney and Kim TakeMimi, Kourtney and Kim Take New York
i Khloè & Lamar. O tym, jak
wielką ciekawość wśród widzów wzbudza życie rodziny Kardashianów, świadczy
bardzo rozbudowana strona programu na E! Enterteinment[4].
Można tam znaleźć wszystkie odcinki sezonów, zapowiedzi nowych, jeszcze
nieemitowanych, materiały wideo, które nie pojawiły się w telewizji oraz masę
zdjęć i „newsów” na temat rodziny. Kardashianowie są fenomenem i kwintesencją
słowa „celebryta”. Ich historia pokazuje, że w Stanach Zjednoczonych możliwe
jest naprawdę wszystko i każdy ma szansę na spełnienie swojego amerykańskiego
snu. Mimo wielu kontrowersji, które wzbudza program, Amerykanie pokochali tę
rodzinę i ich sposób na zarabianie pieniędzy – przez „pranie swoich brudów” na
wizji.
Programy
typu Reality TV budzą wiele emocji i kontrowersji, a to z kolei oznacza, że
zmuszają one do bezustannych rozmów, dyskursów… Otóż to – biorąc Keeping Up With The Kardashians jako
przykład, można się odnieść (a nawet trzeba!) do koncepcji zaproponowanej przez
Jasona Mittela. We wcześniejszym wpisie wskazane przez niego praktyki
dyskursywne odniosłyśmy do serialu medycznego; tym razem spróbujmy zastosować
je do omawianego w tym wpisie programu:
- Definicja: Keeping Up With The Kardashians jest Reality TV typu docusoap – ma charakter zdecydowanie rozrywkowy, można w nim odnaleźć elementy zarówno programu dokumentalnego, jak i opery mydlanej.
- Interpretacja: tego typu formuły umacniają w społeczeństwie naturę „podglądacza” – z jednej strony bohaterowie show prowadzą normalne (?) życie przed kamerami telewizyjnymi, z drugiej natomiast są widzowie, którzy z niecierpliwością czekają na kolejne rewelacje i kontrowersje.
- Ocena: program cieszy się ogromną popularnością na całym świecie, co oznacza, że widzom nie przeszkadza sposób, w jaki bohaterowie zarabiają „na życie”. Co więcej, najjaśniejsza gwiazda programu, czyli Kim, została doceniona nie tylko przez grono fanów, ale również przez magazyn Forbes, który umieścił ją na 7 pozycji w rankingu najbardziej wpływowych osób show-biznesu.
- · Reality TV to kategoria, która zawiera programy rozrywkowe o prawdziwych ludziach, jest zlokalizowana pomiędzy rozrywką, a informacją, dokumentem i dramatem
- · Pierwsze reality to programy dokumentujące pracę policjantów w akcji lub oddziały ratunkowe, lata 90.
- · Relaity show zdobywają największą oglądalność w amerykańskiej telewizji w primtime hours
- · Jedną z przyczyn tak dużej popularności reality, jest fakt, że jest ona skierowana do młodych dorosłych
- · Programy typu reality są tańsze od np. seriali
- · Skąd wzięło się reality tv: „telewizja oparta na faktach” – trzy źródła: dziennikarstwo tabloidowe, telewizja dokumentalna, popularna rozrywka
- · Trzy fale Reality TV: I – programy typu 999, Cops, II – docu-soaps, III – typu Big Brother (uczestnicy w konkretnej sytuacji)
- · Programy typu: infoitment, lifestyle, docusoaps, gameshows, DIY, makeover, transformation - experiment
[1] Giełżyńska K., „Kwestia prawdy w
filmie – cinéma vérité”, niedoczytania.pl, kwiecień 2010,
[2] Godzic
W., Telewizja i jej gatunki po „Wielkim
Bracie”, Universitas, Kraków 2004, s. 101
[3] http://www.people.com/people/kim_kardashian/biography/0,,20185121_20,00.html,
[4] http://uk.eonline.com/shows/kardashians,
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz