#6 Czy zajmować się badaniem gatunków telewizyjnych? O talk show słów kilka.

Przygotowując kolejną notkę na naszego bloga, postanowilyśmy wziąć na warsztat jeden z najstarszych gatunków telewizyjnych, jakim jest talk show. Pierwszy program, który uzyskał to miano, zaczął być nadawany już w 1952 roku w stacji NBC, z inicjatywy Sylvestra „Pata” Weavera (jednego z dyrektorów stacji). Audycja Today prowadzona była przez Dave’a Garrowaya, radiowca z Chicago. Sposób prowadzenia przez niego show stał się wzorcem na długie lata dla powstających kolejno programów – tak zwany „chicagowski styl” rozmowy: swobodny, lekki i nastawiony na improwizację. Z czasem, stało się to synonimem amerykańskiego wydania talk show. Program wypełniały telefoniczne rozmowy z innymi miastami, muzyka z płyt, prognozy pogody i rozmowy z zaproszonymi gośćmi.  

     W latach 50 zjawisko to było komentowane, jako „nowy rodzaj telewizji”, który nie powielał znanych rozwiązań, ale tworzył nowe wzorce gatunkowe. Jednak już od początku trudno było zdefiniować konkretne reguły rządzące tym gatunkiem, ze względu na przemieszanie form dramatycznych opowiadania. W programie talk show można znaleźć emocjonalny styl melodramatu, błyskotliwość form komediowych i co bardzo ważne – silne poczucie bliskości. Cechą programu była z jednej strony spontaniczność, a z drugiej wypracowane formy zwrotu do publiczności. Wraz z powstawaniem kolejnych show, ustalone zostały żelazne zasady scenografii, na które składały się: biurko prowadzącego (z kubkiem z napojem) oraz kanapa do siedzenia dla gości (w tle często znajdowała się makieta widoku miasta).    

Niemniej jednak, tym, co decyduje o sukcesie tego typu widowiska, jest przede wszystkim osoba gospodarza, cytując Wiesława Godzica – talk show „jest triumfem osobowości”. Bardzo duże znaczenie mają również zaproszeni goście, jeśli posiadają oni charyzmę, podobnie jak prowadzący, temat rozmowy schodzi na drugi plan, ważna staje się „gra” między postaciami. To, co „nakręca” interakcje między gospodarzem a gwiazdą to spontaniczność. Jest ona uważana za warunek konieczny udanej audycji, choć często wychodzi na jaw, że tak naprawdę, goście są bardzo dobrze przygotowani do rozmowy, znają przebieg programu, oraz zadawane pytania. To, co również istotne w formule talk show, to fakt, że program jest wytwarzany i doświadczany w czasie teraźniejszym, stwarza symulację rozmowy „tu i teraz” i imituje przekaz na żywo.                       

Programy typu talk show można podzielić ze względu na tematykę:

• Show nastawione na rozrywkę – głównie rozmowy z gwiazdami, tematy lekkie i plotkarskie

• Audycje wyznań i zwierzeń – praktyczne rozmowy, często poparte wiedzą psychologiczną; zaproszeni goście zwierzają się ze swoich doświadczeń

• Rozmowy konfrontacyjne – nastawione na tematy kontrowersyjne

Program, którego analizą chciałybyśmy się zająć dzisiaj, można przyporządkować do podgatunku late – night talk show. Charakteryzuje się on późnowieczornym czasem emisji, ma zabarwienie rozrywkowe, a jego przebieg jest taki, jak typowego talk show.  Late – night talk show, który spopularyzował ten podgatunek, był program The Tonight Show Starring Johnny Carson, nadawany przez stację NBC w latach 1962 - 1992. A korzeni tego typu programu można szukać w variety show Eda Sullivana (The Ed Sullivan Show) nadawanego już od 1948 roku przez stację CBS w niedzielne wieczory.

 The Tonight Show starring Jimmy Fallon

  Program Jimmy’ego Fallona jest obecnie jednym z najbardziej rozpoznawalnych i najchętniej oglądanych talk-show w Stanach Zjednoczonych. Fallon rozpoczął swoją karierę w 1998 roku w programie Saturday Night Live, występując tam, jako komik w różnego rodzaju skeczach. W 2006 roku przejął formułę The Tonight Show i od tamtej pory program funkcjonuje już, jako jego autorski projekt. Mówi się, że Fallon rozsławił formułę „late-night” dzięki swojemu komediowemu doświadczeniu, znajomością pop kultury, przyjaznej atmosferze oraz niecodziennej oprawie muzycznej, którą tworzy razem z popularnym zespołem The Roots. The Tonight Show doczekało się w 2011 roku nominacji do nagrody Emmy, w 2010 roku strona internetowa programu otrzymała nagrodę w kategorii mediów interaktywnych, a sam Fallon otrzymał nagrodę w 2009 roku w kategorii „Webby Person Of The Year” (osobowość internetowa). 

                                        

   Lista słynnych gości, która wystąpiła w programie jest długa: Cameron Diaz, zespół Kiss, Kevin Costner, Colin Firth, Samuel L. Jackson, Russel Crow, Michelle Obama, Bill Cosby, Joan Rivers, Jude Law, Billy Joel łącznie z Kermitem z Muppetów, oraz wielu innych. Formuła programu to coś na pograniczu talk show, wspomnianego wcześniej late- night show i programu komediowego. Prowadzący często zaprasza swoich gości do interakcji i brania udziału w grach i skeczach.

Do analizy wybrałyśmy przypadkowy odcinek z 26 lutego 2014 roku. Odcinek zaczyna się zdjęciami Nowego Jorku, Grand Station, a kamera podąża za idącym do studia Jimmy (prowadzący mija symbol stacji NBC). W międzyczasie lektor informuje o gościach program (pojawia się również napis na ekranie) i o stałym elemencie, czyli zespole The Roots grającym na żywo.

      Jimmy zostaje przywitany oklaskami na stojąco i zaczyna program od porcji tak zwanych „news”. Wspomina o sytuacji na Ukrainie w żartobliwy sposób wyszydzając sytuację wtargnięcia do domu prezydenta Janukowycza, później wspomina, że oglądał wczoraj reality show „The Bachelor”, który bardzo sobie ceni. Członkowie zespołu The Roots odgrywają krótki skecz z odcinka naśladując uczestników. Fallon nieustannie prowadzi dyskusję z publicznością w studiu, wypytuje się :” znacie CSI? Podobno ma być nowy spin off o zbrodniach w sieci, nie żartuje”, później zakłada okulary przeciwsłoneczne podobne do postaci z serialu i odgrywa krótki skecz. Cała ta sekwencja stanowi pierwszą część programu, ale prowadzący nieustannie przypomina, kto będzie niedługo gościem odcinka.

      Po przerwie formuła nieco się zmienia, Jimmy zasiada za biurkiem, opowiada widowni, że czeka go skok do jeziora w celach charytatywnych z burmistrzem Chicago, który wysłał mu wiadomość na Twitterze i zachęca widownie i telewidzów do wsparcia. Zanim prowadzący wprowadzi gości, następuje kolejny punkt programu, czyli skrzynka z „audiencje suggestions” (sugestie widzów) i po kolei spełnia życzenia przygotowanymi wcześniej krótkimi skeczami (przykładowo fragment serialu Downtown Abbey ze ścieżką dźwiękową z filmu pornograficznego, sześćdziesięciosekundowa relacja z Oscarów, skrót tego co wydarzyło się w reality shows w formie rapu albo fragment odcinka The Walking Dead, w którym odgłosy zombie zostały zastąpione arią operową).

      Czas na gości. Jimmy długo zapowiada Drew Barrymore i Adama Sandlera, zaznaczając, że znają się dobrze, razem pracowali, opowiada o nich jak o swoich dobrych znajomych. W studio pojawia się Drew Barrymore i Adam Sandler, zostają przywitani muzyką z jednego z filmów, w którym razem występowali, uściski, wymieniają kilka słów, których nie słyszy widownia i zaczyna się wywiad, a może raczej rozmowa. Formuła rozmowy wygląda jak spotkanie dobrych znajomych na kawie, brak w tym sztuczności albo wcześniej zaplanowanych pytań. Goście są zabawni, nie biorą siebie na poważnie, opowiadają żenujące sytuacje z planu oraz rozmawiają o swoich dzieciach. Po rozmowie Jimmy Fallon zaprasza Barrymore i Sandlera do zaśpiewania razem piosenki o dziesięcioleciu ich „romansu filmowego”. Całość była wcześniej przygotowywana, ale jak dowiadujemy się później Sandler zaimprowizował w pewnym momencie, co wywołało wielkie poruszenie u aktorki, albo była to kwestia stanu, w jakim się obecnie znajdowała (Barrymore spodziewała się narodzin kolejnej córki). 

 Program kończy występ debiutującego muzyka, Fallon pokazuje do kamery jego płytę, a później widzimy ujęcie, w którym zasiada do komputera i od razu aktualizuje Twittera czy inny portal społecznościowy.

Co proponuje Jason Mittel ?

Zdaniem Jasona Mittella, próbując dokonać analizy programu telewizyjnego przyporządkowującego go do danego gatunku, powinniśmy skupić się nie na samym show, ale kontekście kulturowym, w jakim dany program funkcjonuje. Do tego będą nam potrzebne klastry dyskursywne (discursive clusters), które gromadzą znaczenia i definicje określające czystość danego gatunku. Mogą się one przedefiniowywać dostosowując się do kontekstów i zmieniać w czasie. Są dowodem zarówno na to, że gatunki są trwałym tworem, jak i świadczą o ich zmienności i płynności. Ta ciągła aktywność ma miejsce ze względu na specyfikę medium, jakim jest telewizja. Toteż bardzo ważne jest, by analizując dany gatunek nie zapominać o praktykach kulturowych oraz kontekstach w jakich dany tekst funkcjonuje. Przy analizie należy zwrócić uwagę, co dzieje się z tekstem, jak jest odbierany przez publiczność, czy dostosowuje się do ich upodobań i oczekiwań.    Do wykonania takiej analizy bardzo przydatne są zasady, które Jason Mittell przedstawia w swoim tekście A cultural approach to television – genre theory, w pięciu punktach kulturowej analizy gatunku. Na podstawie tych zasad, my również spróbujemy dokonać analizy talk show The Tonight Show starring Jimmy Fallon

Bazując na tym, co twierdzi Fiske o intertekstualności telewizji oraz tym, co proponuje Mittel mówiąc o klastrze dyskursywnym analiza talk show Jimmiego Fallona przedstawiałaby się następująco. Program The Tonight Show starring Jimmy Fallon jest programem z gatunku talk show ponieważ obfituje w komiczne momenty, prowadzona jest nieustanna interakcja z publicznością, atmosfera w studio jest przyjemna i nastawiona na rozrywkę, pojawiają się goście oraz najważniejszy element programu czyli osoba prowadzącego w postaci Jimmego Fallona. Powiedzmy, że jest to bardzo powierzchowne umieszczenie programu w kategorii gatunkowej. Następnie, program jest podgatunkiem talk show czyli late-night show, ponieważ emisja nadawana jest o 22:35, reszta cech odnosi się do pierwotnej przynależności do gatunku talk show. Mamy również elementy stand-upu, serwisu informacyjnego, programu rozrywkowego. W tym momencie objawiają się pierwsze cechy świadczące o intertekstualności- program jest hybrydą różnego rodzaju gatunków. W tym rozumieniu tekstem pierwszym będzie talk show, drugorzędowym late-night show, a tekstami trzeciorzędowymi działalność wykraczająca poza program: stronainternetowa, filmiki na youtubie, profil na facebooku, komentarze widzów, czy wspomniane wyżej „audience suggestions”.

Mittel, jak już wspominałyśmy w poprzednim wpisie, nie zakłada stwarzania ogólnych twierdzeń o gatunku, tylko jak gatunki działają w różnego rodzaju przypadkach i jak odnajdują się w systemie władzy kulturowej.

1.Analiza gatunku powinna być oparta o szczególne cechy medium

Program The Tonight Show starring Jimmy Fallon, cechuje nacisk na zaangażowanie nie tylko publiczności w studio, ale również gości oraz samego prowadzącego. Gatunek, jakim jest talk show nie ma określonych ścisłych reguł narracyjnych (ale nie wizualnych!), program musi być na bieżąco zaznajomiony z kulturą popularną, oraz tym, co się obecnie dzieje na świecie.

2.Badania gatunków powinny znajdować się na pograniczu specyfiki danego gatunku a jego cech ogólnych

Pomimo ustalenia, że program Fallona jest programem typu late-night show (czyli ustanowienie pewnego konkretu), nie należy zapominać że swoją genezę ma w gatunku talk show (zachowanie ogółu).

3.Historia gatunku powinna opierać się na genealogii dyskursu

Aby móc zanalizować program, należy sięgnąć do poprzednich lub innych programów tego typu: Late Night with ….. nie zaszkodzi obejrzeć występów Fallona w Saturday Night Live, czy jego obecności w innych talk show na przykład w roli gościa.

4.Gatunki powinny być rozumiane, jako pewne praktyki kulturowe

Od samego początku talk show łączył w sobie różne formy gatunkowe, a wykształcenie się programów typu late night show, było wynikiem albo potrzeby widza, albo kolejnym pomysłem telewizji na zwiększenie atrakcyjności medium.

5.Gatunki należałoby umieszczać w sieci hierarchii kulturowej oraz w relacji do władzy

Late night show teoretycznie nastawione jest na rozrywkę, ale Fallon mówił o sytuacji na Ukrainie, wspomniał również o propozycji pewnego celebryty, który zasugerował startowanie do rządu znanym osobistościom jak Oprah Winfrey. Niby jest politycznie niezależny, ale wydaje nam się, że pojawienie się jakiejkolwiek krytyki rządu nie było by traktowane poważnie ze względu na „rozrywkowość” programu.

https://coggle.it/diagram/534a99dfd7894ac82c00486c/0c52706fa4f11915a6c24d892f7022d953eb5894f73091125c931a81db5476f1

Tworząc analizę naszego klastra dyskursywnego postanowiłyśmy zacząć od programu Today, który był pierwowzorem programów typu talk show i stał się wzorcem oraz symbolem amerykańskich audycji tego typu. Dopiero, jako krok drugi widnieje u nas hasło „talk show” jako definicja konkretnego gatunku, z ustalonymi już zasadami scenografii i przemieszaniem elementów charakterystycznych. Kolejny punkt bardzo dobrze pokazuje rozwój i ewolucję programów – można tu wyróżnić kilka różnych rodzajów talk show, podzielonych ze względu na tematykę programów. Dalej, widać proponowane przez nas przykłady do każdego z odmian show. Następne etapy klastra dotyczą już analizowanego przez nas programu - The Tonight Show starring Jimmy Fallon, który nawiązując do teorii intertekstualności Fiske’a będzie w naszej analizie tekstem drugorzędowym, ponieważ należy do podgatunku late – night talk show (za tekst pierwszorzędowy uznałyśmy talk show). W kolejnych punktach wymieniamy wszystko to, co dzieje się wokół programu, ale jest oficjalnym działaniem stacji w celu promowania show. Ostatnim etapem będzie już funkcjonowanie programu w przestrzeni kulturowej, tak więc komentarze widzów, wywiady z prowadzącym itp. – tę część zaliczyłyśmy do intertekstualności trzeciorzędowej.

Podsumowując, program telewizyjny typu talk show jest bardzo dobrym przykładem na to, jak trudno zdefiniować gatunki w przestrzeni medium telewizyjnego. Większość z nich łączy elementy różych typów programów po to, by być jak najbardziej odpowiednim dla widza i spełniać jego oczekiwania. Dlatego też, tak duży wpływ na kształtowanie się programów telewizyjnych ma dyskurs kulturowy – zwłaszcza w dzisiejszych czasach, gdy wszystko można znaleźć w sieci.